Арфаграфічныя хвілінкі

Матэрыял змяшчае арфаграфічныя хвілінкі для ўрокаў беларускай мовы



Арфаграфічныя хвілінкі

        1. Правапіс галосных о,э, а (ы).

       Заданне. Уставіць прапушчаныя літары.

   Дыспл…й, пл…ер, экз…мпляр, інт…рнэт, адажы…, арпеджы…, імпрэсары…,            капрычы…, партфолі…, парэ…, сальфеджы…, тры…, але: рады…, возера Антары…, сусед Антоні…, Барнэ…, Бакачы…, Барнэ…, Більба…, Ватэрло…, Галіле…, Грэгоры…,  Жалі…-Кюры, Пінокі…, Рамэ… і Джульета, Ры…-дэ-Жан…йра, Токі… .

   2. Правапіс галосных о,э, а (ы).

  Заданне. Уставіць прапушчаныя літары.

    Ч…рнышэўскі, адр…с, аранж…вы, аранж…рэя, Ш…ўчэнка, Ч…люскін, бухгалт…р, вод…р, галант…рэя, д…лікатэс, д…лікатны, дыспетч…р, кват…рант, літ…ра, літ…ратура, вод…р, с…крэт, характ…р, характ…рыстыка, майст…р, р…монт, с…кратар, ч…ромха, ч…рапаха, ш…вялюра, ш…рэнга, эш…лон, ар…шт, бр…зент, др…зіна, др…мучы, зар…ва, інж…нер, канц…лярыя, поч…рк, р…сора, ц…рымонія, ч…гун.

 3. Правапіс запазычаных слоў са спалучэннямі -аль, -ар на канцы.

  Заданне. Уставіць прапушчаныя літары.

    Адапт…р, альма-мат…р, аўтсайд…р, барт…р, бар…ль, бліст…р, вінчэст…р, гастрабайт…р, камп'ют…р, карц…р, крат…р, лід…р, мадэрат…р, менедж…р, орд…р, правайд…р, прадзюс…р прамоўт…р, рэйсфед…р, рэпетыт…р, світ…р, скут…р, спічрайт…р, спрынт…р, старт…р, тост…р, тэнд…р, фарват…р, фламаст…р, форт…л, чарт…р, шніц…ль, шпат…ль, эспанд…р, пост…р.

 4. Правапіс а ў складаных словах. Правапіс літар е, я ў лічэбніках.

Заданне. Уставіць прапушчаныя літары.                                                      Ст…гадовы, ст…галосы, ст…годні, ст…годдзе, ст…градусны, ст…грамовы, ст…дзённы, ст…дваццацігадовы, ст…працэнтны, ст…тонны,дз…вятка,дз…вяты, дз…вяцера, дз…сятка, дз…сятнік, дз…сяты, дз…сяцера, с…мнаццаць, с…мнаццаты, вас…мнаццаць, вас…мнаццаты, пяцьдз…сят, пяцідз…сяты, шэсцьдз…сят, шасцідз…сяты, сямідз…сяты, васьмідз…сяты, с…мсот, вос…мсот.

5.Словы, у якіх  каранёвая літара я пішацца нязменна.

Заданне. Уставіць прапушчаныя літары.                                                               Бес…дзь, віц…зь, выгл…д, В…часлаў, вы…ва, в…заць, дзев…ць, дзес…ць, дз…цел, дз…тляня, догл…д, зав…зь, за…ц, з…зюля, з…зюльчаня, л…мант, л…мантаваць, л…скат, л...скатаць, прал…скатаць, мес…ц, м…ккаваты, пам…ць, пам…тны, перы…д, Прып…ць, по…с, п…цярня, Свіц…зь, св…та, св…ткаваць, сув…зь, тыс…ча, ц…гавіты, ц…гавітасць, ц…гнікі, ц…жкаваты, …кім,…куб, …дловец, …длаўцовы, …прук, …пруковы, …равыя, …равізацыя.

 6. Правапіс спалучэнняў галосных ія (ыя).

Заданне. Уставіць прапушчаныя літары. 

Абрэві…тура, аві…цыя,Азі…, азі…т, азі…цкі, акампані…тар, акі…н, заакі…нскі, артэзі…нскі, гені…льны,калані…льны, калегі…льны, клаві…тура, лі…на, мелі…рацыя, міні…цюра, місі…нер, пі…р, плагі…т, плагі…тар, прэмі…льны, спартакі…да, уні…цкі, хрысці…нін, хрысці…нскі, фартэпі…на, філі…л, фі…лка, фі…летавы, цырымані…л.

 7.  Правапіс спалучэнняў галосных ія (ыя).

Заданне. Уставіць прапушчаныя літары. 

  Ажы…таж, акцы…нер, асацы…цыя,аўды…запіс, афіцы…нт, вары…нт, вегетары…нскі, вегетары…нец, глады…ытар, ды…грама,ініцы…тыўны, ініцы…лы, ініцы…тар, калекцы…нер, кандыцы…нер, матэры…л, мерыдыян, міліцы…нер, нацы…нальны, натары…льны, патэнцы…л, патэнцы…льны, патры…рх, патры…тызм, перы…дычны, правінцы…л, правінцы…льны, рацы…налізатар, серы…л, стацы…нарны, стыпенды…, экватары…льны, эмацы…нальны.

  

8. Правапіс спалучэнняў галосных у словах іншамоўнага паходжання.

Заданне. Уставіць прапушчаныя літары. 

     Акардэ…н, алкало…д, акту…льны, аксесу…р, акту…лізацыя, альтру…ст, архе…лаг,атэ…зм,бальне…лаг, буду…р, відэ…камера, візу…льны, ву…ль, гене…логія, ге…граф, дзюда…ст, ду…т, езу…т, ідэ…лаг, індывіду…лізацыя, інду…зм, інтэлекту…льны, канцэпту…льны, ліцэ…ст, метэ…р, не…літ, не…н, ню…нс, пале…літ, пантэ…н, перу…нец, піру…т, полі…міэліт, працэсу…льны, пункту…льны, пункту…цыя, рыту…л, трэзерву…р, сілу…т, сіту…цыя, стэро…ды,  тэксту…льны, тэ…лаг, фразе…лаг, эваку…цыя, эксплу…тацыя, ягу…р.

9. Правапіс нескладовага ў і у складовага.

Заданне. Уставіць прапушчаныя літары. 

   Пашырылася …ніяцтва, студэнты …ніверсітэта, купілі ва …ніверсаме, кароткая …верцюра, для канструктара-…ніверсала, прыёмы …ніверсальныя, студэнцкая …ніверсіяда, з’яўляецца …нікальным, гучаць ва …нісон, прадпрыемства …нітарнае, новая …ніформа, вернікі-…ніяты, пасля раскладу …рану, сучасныя …рбаністы, гэта …топія, смачны …рук, наўмысна …трыраваць, для …тылізацыі, наступствы …рагану, парада …ролага, прыёмка …тылю, праводзіцца …ніфікацыя, пры …зурпатару, малады …лан, на …льтракароткіх хвалях, паўторны …льтыматум, у галіне …ралогіі, выстава …рбаністаў, ідэі …тапістаў, работы па …тылізацыі, прыёмы …шу, андэгра…нд, кло…н, кла…нада, фа…на, накда…н, са…на.

 10.  Правапіс спалучэнняў зычных і галосных. Прыстаўныя і     ўстаўныя зычныя.

       Правапіс слоў, у якіх напісанне літары у (складовага) не змянілася.

Заданне. Уставіць прапушчаныя літары. 

   Каля …рны, Крэўская …нія, цёплыя  …нты, горны а…л, поўны ба…л, чулася …ханне, аквары…м, архівары…с, ваку…м, індывіды…м, музыка-…нікум, І…кага, І…ркшыр, І…шкар-Ала, …гурт, Нью-…рк, меды…тэка, меды…  файлы, меды…персона, пля…да, аванпос…ы, балас…ы, кампос…ы, кантрас…ы, фарпос…ы,  …устрыца, еса…ул, еса…ульскі.

 11. Правапіс літары і пасля прыставак звыш-, між-,пан-, супер-, транс-, контр- і ў складанаскарочаных словах.

Заданне. Уставіць прапушчаныя літары. 

  Звыш…мклівы, звыш…ндустрыяльны, звыш…нфляцыя, між…нстытуцкі, пан…сламізм, контр…дэя, контр…гра, супер…нтэлект,  транс…ндыйскі, пед…нстытут, дзярж…нспектар, паліт…нфармацыя, сан…нструктар, цяж…ндустрыя, мед…нструменты, спец…нструктаж, гар…нспекцыя,

борт…нжынер, гука…заляцыя, экс-…нжынер, экс-…мператар.

 12. Правапіс мяккага знака (ь). Правапіс абрэвіятур.

Заданне. Уставіць прапушчаныя літары. 

     Восен…скія дні, снежан…скія завірухі, чэрвен…скі дзень, Чэрвен…скі раён,

Любан…скі раён, астрахан…скія кавуны, хатын…скія званы, разан…скія хлопцы,

плзен…скі, чаньчун…скі, цяньшан…скія турысты, тайван…скі, райвыканк…м, гарвыканк…м, аблвыканк…м, Цэнтрвыбарк…м, ваенк…м, спецк…р, юнк…р, член-к…р, Інтэрп…л.

 13. Правапіс вялікай літары ў найменнях  асоб, звязаных з рэлігіямі. назвах міфалагічных і казачных істот.

Заданне. Уставіць вялікую або малую  літару. 

      Б(б)ог, С(с)аваоф, Я(я)хве, В(в)ішну,  А(а)лах, Ш(ш)ыва, Г(г)оспад (Г(г)асподзь), У(у)сявышні, У(у)ладыка, Н(н)ябесны  У(у)семагутны  Б(б)ог, С(с)вятая  Т(т)ройца, Б(б)ог А(а)йцец, Б(б)ог  С(с)ын, Б(б)ожы  (Б(б)оскі)  С(с)ын, Б(б)ог  Д(д)ух  С(с)вяты,  С(с)вяты  Д(д)ух, П(п)расвятая  Т(т)ройца, Б(б)ожая   (Б(б)оская)   М(м)аці, П(п)рачыстая  У(у)ладычыца  Н(н)ябесная, П(п)расвятая  Д(д)зева  М(м)арыя, Ц(ц)арыца  Н(н)ябесная, М(м)сія.

  

14. Правапіс вялікай літары ў найменнях  асоб, звязаных з рэлігіямі, назвах міфалагічных і казачных істот.

Заданне. Уставіць вялікую або малую  літару. 

    Б(б)ожы  (Б(б)оскі) суд, Б(б)ожы  (Б(б)оскі) храм, Б(б)ожая  (Б(б)оская)  міласць, І(і)ісус  Х(х)рыстос, Б(б)уда, Б(б)рахма, І(і)аан  Х(х)рысціцель, С(с)вяты П(п)авел (апостал), А(а)нтэй, З(з)еўс, Т(т)ытан, В(в)енера, Ф(ф)урыя,  Д(д)ажбог, П(п)ярун, Ж(ж)ыжаль, І(і)уда (Ю(ю)да), К(к)аін,  Ц(ц)мок, П(п)апялушка, Ч(ч)ырвоная  Ш(ш)апачка, К(к)алабок, С(с)нягурачка, Д(д)зед  М(м)ароз ,

Б(б)аба-Я(я)га,  Б(б)уцэфал, А(а)тлант, П(п)егас.

 15. Правапіс вялікай і малой літары ў назвах асоб па пасадах, званнях, тытулах.

Заданне. Уставіць вялікую або малую  літару. 

       П(п)рэзідэнт  Р(р)эспублікі   Б(б)еларусь, П(п)рэзідэнт  Р(р)асійскай   Ф(ф)едэрацыі, П(п)рэм’ер-М(м)іністр  Р(р)эспублікі  Б(б)еларусь,

К(к)іраўнік  А(а)дмістрацыі  П(п)рэзідэнта Р(р)эспублікі  Б(б)еларусь,

С(с)таршыня  С(с)авета   Р(р)эспублікі Н(н)ацыянальнага  (С)сходу  Р(р)эспублікі  Б(б)еларусь, С(с)таршыня  П(п)алаты П(п)радстаўнікоў  Н(н)ацыянальнага  С(с)ходу Р(р)эспублікі  Б(б)еларусь,

С(с)таршыня  К(к)анстытуцыйнага  С(с)уда Р(р)эспублікі  Б(б)еларусь,

Г(г)алоўнакамандуючы  У(у)зброенымі С(с)іламі Р(р)эспублікі  Б(б)еларусь.

 16. Правапіс вялікай і малой літары ў назвах асоб па пасадах, званнях, тытулах.

Заданне. Уставіць вялікую або малую  літару. 

     Г(г)енеральны  П(п)ракурор  Р(р)эспублікі Б(б)еларусь, М(м)іністр А(а)дукацыі  Р(р)эспублікі Б(б)еларусь, М(м)ітрапаліт  М(м)інскі   і  С(с)луцкі,

П(п)атрыяршы  Э(э)кзарх  У(у)сяе  Б(б)еларусі, А(а)постальскі  В(в)ізітатар,

К(к)ароль  І(і)ярданіі, К(к)аралева  А(а)б’яднанага  К(к)аралеўства В(в)ялікабрытаніі  і  П(п)аўночнай  І(і)рландыі, І(і)мператар  Я(я)поніі, П(п)апа  Р(р)ымскі, П(п)атрыярх  М(м)аскоўскі  і  (У)ўсяе  Р(р)усі, Д(д)алай-Л(л)ама.