Да юбілею Янкі Купалы і Якуба Коласа (сцэнар)

“Слаўныя сыны Беларусі” (сцэнар)

I кожны, прамовiўшы – Колас Якуб,

Адразу ж прыпомнiць: Янка Купала.

                                               Тэрэнь Масэнка

Цiха гучыць мелодыя песнi “ Спадчына ”

1 – шы чытач. I народ свята захоўвае

Ў сваiм сэрцы памяць

Аб лепшым сваiм сыне, якi

Прайшоў разам з iм слаўны

Шлях барацьбы ў iмя лепшых

Чалавечных iдэалаў .

Якуб Колас пра Янку Купалу.

2 – гi чытач. Жывi, мiлы Колас,

Многа летаў, зiмаў

З ясным сонцам побач

На зямлi радзiмай.

Янка Купала пра Якуба Коласа.

    Першы вядучы. Iмклiва бягуць гады. Але колькi б часу нi прайшло, заўсёды будуць жыць у памяцi людзей Купала i Колас – выдатныя народныя паэты, без якiх немагчыма ўявiць сабе беларускую лiтаратуру.

    Другi вядучы. Яны пранеслi праз усё жыццё высокiя iдэалы гуманiзму, дабра i справядлiвасцi, аддалi народу свой талент, сваю душу i сэрца. Iх iмёны вымаўляюцца заўсёды разам. Iх псеўданiмы – з народнага жыцця i фальклору.

    Першы вядучы. Наша лiтаратура – наш гонар. Тая галiна духоўнай дзейнасцi, у якой беларусы найбольш ярка праявiлi сябе як нацыя. Купала i Колас раскрылi працоўнага чалавека, паказалi яго характар, выказалі думы i спадзяваннi, адвечную прагу “людзьмi звацца”.

    Другi вядучы. Яны нарадзiлiся ў адзiн год. I мэту выбралi для сябе адну. I ўсё жыццё аддана служылі ёй. Можа, па-гэтаму яны вельмi блiзкiя па сваiх эстэтычных поглядах, грамадскiх iдэалах.

    Першы вядучы. Але ж Купала i Колас вельмi розныя па творчай манеры, у кожнага свой голас, стыль, свой непаўторны жыццёвы шлях, чалавечы характар.

    Другi вядучы. Купалу мы ведаем як паэта i драматурга, аўтара цудоўных п’ес “Паўлiнка”, “Раскiданае гняздо”. Паэт ён лiрычна-ўзнёслы i рамантычны, парывiсты, эмацыянальны, драматычны па прыродзе свайго таленту. Яго паэзiя востраканфлiктная.

    Першы вядучы. Янка Купала – непаўторны талент, у якiм увасабляецца сiла беларускага народа, прыгажосць яго духоўнага багацця, яго глыбокая гуманнасць, яго мудрая фiласофiя. Купалава творчасць – цудоўна непаўторнае люстра, у якiм праўдзiва, ярка, хвалююча, адбiлася шматграннасць жыцця i барацьбы беларускага народа за сваю гiсторыю, за чалавечыя правы.

      Другi вядучы.  Пiсаць аб народзе, па-народнаму і для народа – такі дэвiз Купалы на ўсiх этапах творчасцi. Здаецца, i ведаеш творы паэта, а ўсё роўна кожны раз, калi разгортваеш яго кнiгу i пачынаеш чытаць – адкрываеш для сябе штосьцi новае, нязведанае.

    Першы вядучы. Друг i паплечнiк Янкi Купалы – Якуб Колас – паэт, празаiк, драматург, крытык, дзiцячы пiсьменнiк. Неацэнная роля Коласа як заснавальнiка рэалiстычнай прозы. Ён выдатны майстра апавядання, аўтар празрыстых па мове i стылю аповесцей. Якуб Колас заклаў асновы беларускага рамана. Як пiсьменнiк-педагог, настаўнiк па прафесii, ён шмат зрабiў у галiне педагагiчнай лiтаратуры.

       Другi вядучы. Кнiгi Якуба Коласа – удумлiвы летапiс настрояў i iмкненняў людзей, гiстарычных падзей.

    Першы вядучы. Яны напiсаны рукой назiральнага i мудрага сучаснiка, якi заўсёды дбаў аб захаваннi праўды жыцця аднаго чалавека i праўды жыцця народа. Аповесцi, апавяданнi, паэмы, вершы, казкi, п’есы, публiцыстычныя i лiтаратурна-крытычныя артыкулы пiсьменнiка ўзбагачаюць нас вопытам i ведамi ўважлiвага даследчыка чалавечай душы, натхнёнага песняра роднай прыроды, гарачага патрыёта. Яны вучаць шанаваць i берагчы родную зямлю, родную мову, родную культуру.

        Другi вядучы. Якуб Колас больш эпiчны, больш зямны, чым Купала. Ён-выдатны апавядальнiк, вельмi назiральны, уважлiвы да адценняў думкi, да пачуццяў героя, знаўца самых разнастайных прыёмаў i спосабаў раскрыцця яго ўнутранага свету. Пiсьменнiк бачыў жыццё ў яго няспынным руху, заўсёды ў дарозе, у творчым пошуку.

Жыццё ж так казачна-iмклiва,

Паспець за iм так цяжка мне,

Каб на шырокiм палатне

Нарысаваць яго завiвы,

Адбiць i хвалi пералівы

На самай страшнай вышыне.

    Першы вядучы. Якуб Колас быў бы вялiкiм паэтам, калi б стварыў толькi адну “Новую зямлю”, якую называюць энцыклапедыяй сялянскага жыцця.

    Другi вядучы. Паэтычна натхнёная купалаўская песня ўпершыню прагучала ў 1905 г. У прагрэсiўнай мiнскай газеце “Северо-Западный край” быў апублiкаваны верш “Мужык”.

    Першы вядучы. Дэбют Якуба Коласа адбыўся ў 1906 г. У газеце “Наша доля” быў надрукаваны “Наш родны край”. Так два волаты беларускага мастацкага слова “адкрылi” на ўвесь свет беларускi народ.

   Другi вядучы. Пра жыццё i творчасць Я. Купалы i Я. Коласа напiсана нямала навуковых даследаванняў артыкулаў, кнiг. Вобразы славутых беларусiх песняроў хвалююць празаiкаў i драматургаў. Але першынство тут належыць паэзii.

   Першы вядучы. Многiя нашы паэты лiчаць сябе вучнямi Янкi Купалы i Якуба Коласа, выказваюць удзячнасць за песнi, што натхнiлi iх, за дапамогу.

1 – шы чытач. Мы з iмi выходзiлi заўжды ў дарогу,

А як акрыляла нас iхняе слова,

Што сказана простаю,

Матчынай мовай,

Мы з вамi адолелi буры i хвалi…

Купала i Колас, вы нас гадавалi!

(П. Броўка. Купала i Колас)

2 – гi чытач. Ты для патомкаў у жыццi

Вялiкiх спраў зрабiў нямала.

Жывым табе ў вякi iсцi

З сваiм народам, наш Купала…

(А.Астрэйка)

3-цi чытач. Два каласы – дзве праўдзiвыя песнi!

Поплеч, як сёстры, iдуць у свет…

Колькi вы радасцi людзям прынеслi,

Колас жытнёвы i Колас – паэт!

(Р.Тармола)

4 – ты чытач. Твой сад густы, а ён расцвiў, высокi,

Там шум паэм, дзiвосных песень сказ…

Я пiў не раз iскрыстыя iх сокi,

З крынiц тваiх напiўся я не раз

…

Хай сад квiтнее ў радаснай краiне,

Ягоны шум прасторамi звiнiць…

I доўга будзеш ты пад небам сiнiм

Iсцi, спяваць, паэт, i жыць, i жыць!

(П.Броўка пра Я.Коласа)

5 – ты чытач. Проста i шчыра спяваў ён заўсёды,

Людзям у сэрцы песня запала –

Навекi зраднiўся з песняй народа

Сам творца песень – Янка Купала.

(А.Пракоф’еў)

6 – ты чытач. Шмат слоў гарачых я ў душы знайду,

Каб прывiтаць цябе, любiмы Колас…

Радзiма несла гора i бяду,

Калi над ёю прагучаў твой голас.

Цяпер з нас кожны – волi уладар.

Сям’ёй прыйшлi мы прывiтаць паэта,

Якога песнi – дзiўны сэрца дар –

Лунаюць вольна над шырокiм светам.

Вiтаем словам радасным таго,

Чыё iмя Радзiма ўшанавала, -

Сяўца, што сеяў праўду з году ў год,

Каб век яна квiтнела-расцвiтала.

(К.Буйло)

  Другi вядучы. Прыцягваюць увагу i ўзаемапрысвячэннi, поўныя шчырай сяброўскай любовi.

  Упершыню Я. Купала i Я. Колас сустрэлiся летам 1912 г. Гэта адбылося на хутары Смольня, ваколiцы вёскi Мiкалаеўшчына, цяперашняга Стаўбцоўскага раёна Мiнскай вобласцi.

  Першы вядучы. Якуб Колас пiсаў у 1945 г.: “Янка Купала! Два словы, простыя беларускiя словы, а колькi выклiкаюць яны ў нашых пачуццях, уяўленнях успамiнаў, перажыванняў, звязаных з творчасцю, з яркiм вобразам вялiкага паэта! У познюю восень 1907 года я жыў у Вiльнi i працаваў у рэдакцыi газеты “Наша нiва”. Сярод вершаў, карэспандэнцый i пiсьмаў, дасланых рознымi аўтарамi, трапiўся аднойчы i верш Я. Купалы. Пад вершам стаяў подпiс “Янук Купала”. Гэта iмя i было найпершым лiтаратурным знаёмствам з Я. Купалам”.

  Другi вядучы. Янка Купала знаходзiў цёплыя, сардэчныя словы, каб выказаць захапленне светлым талентам Коласа, альбо ўзнавiць першую сустрэчу ў сялянскай хаце над Нёманам, сустрэчу, якая паклала пачатак iх шчырай дружбе:

Ты помнiш, помнiш, Колас мiлы, Як я к табе iшоў у госцi…

  Першы вядучы. Нашых народных песняроў славяць паэты на розных мовах свету.

7 – мы чытач. Мiж вулiц ташкенцкiх,

шырокiх i вузкiх,

Адной даў iмя i пясняр беларускi.

Прайдзi па зялёнай алеi, якую

Узбекi-браты прысвяцiлi Якубу!

(Сцяпан Лiхадзiеўскi, Узбекiстан)

8 – мы чытач. Прымi маю падзяку, шчодры лёс

Што ты прывёў мяне з канца Еўропы

У гэты засень нiцых вербалоз

З настоем агурочнiку i кропу,

Што тут, над цiхай Вязынкай- ракой

Нiбы яго дыханне чуўшы зблiзку,

Я скалыхнуў удзячнаю рукой,

Далёкi пiлiгрым, яго калыску.

(Уолтэр Мэй)

9-ты чытач. Хто быў цяплом вачэй яго сагрэты,

Той не забудзе іхняй цеплыні;

Ён вораг быў няпраўды і маны,

Ён рыцар быў высакароднай мэты.

Ён мовы беларускае алмаз

Граніў замілавана і рупліва,

Братам-народам паказаўшы дзіва,

Як паказаў калісь Шаўчэнка ў нас.

Ён навучыў нас шанаваць глыбока

Святыню працавітае рукі, -

І ўвайшоў наш Янка ў вякі,

Як вобраз Беларусі яснавокай.

(Максім Рыльскі, Украіна)

  Першы вядучы. Высока цанілі творчасць беларускіх песняроў і нашы знакамітыя касманаўты Петр Клімук і Уладзімір Кавалёнак. Яны гаварылі, што купалаўскія словы не раз успаміналіся ім у касмічных прасторах:

“Мой мілы таварыш, мой лётчык, вазьмі ты з сабою мяне…”

Другi вядучы. Прызнаннем сусветнага значэння беларускай літаратуры з’яўляецца і той факт, што помнік аднаму з самых нацыянальных нашых паэтаў – Янку Купалу – устаноўлены побач з помнікамі Пушкіну і Шаўчэнку  ў парку пад Нью-Йоркам.

Першы вядучы. Янка Купала і Якуб Колас вечна будуць жыць у сэрцы нарадзіўшага іх народа.

Другі вядучы. Жыве і будзе жыць сонечная песня Купалы і Коласа.

Гучыць песня “Мой родны кут…”